ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ
ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ
੧੩ਵੀਂ ਤੋਂ ੧੭ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਗਤੀ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ। ਵੰਡ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਹੀਣ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰਹੀ ਕਿਉਂਕਿ, ਉਸ ਸਮੇਂ, ਸੰਦੇਸ਼ ਕੇਵਲ ਮੌਖਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, ੧੪੬੯ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ, ਏਕਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਪਾਕਪਟਨ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ੧੩ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਉਥੇ ਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜਵੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਨੇ 'ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ' ਦਾ ਸੰਕਲਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਸਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰੈਸ ਜਾਂ ਇੰਟਰਨੈਟ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਮਾਵੇਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਲ ਯਤਨ ਇਸ ਤੱਤ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਏਕੀਕਰਨ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸੁਆਰਦਾ ਹੈ।
'ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ' ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ਾਈ ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਵਿਦਿਅਕ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਇਕਸੁਰਤਾ 'ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ' ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, ਭਗਤ ਕਬੀਰ, ਭਗਤ ਰਾਮਾਨੰਦ, ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ, ਸ਼ੇਖ ਫ਼ਰੀਦ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ, ਭਗਤ ਜੈਦੇਵ, ਭਗਤ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ, ਭਗਤ ਸਧਨਾ, ਭਗਤ ਸੈਣ, ਭਗਤ ਪੀਪਾ, ਭਗਤ ਧੰਨਾ, ਭਗਤ ਸੂਰਦਾਸ, ਭਗਤ ਪਰਮਾਨੰਦ, ਭਗਤ ਭੀਖਨ, ਭਗਤ ਬੇਣੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਦੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ 1653 ਸਬਦਾਂ ਦੇ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਜਨਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਤੇ ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਵਿਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ 2025 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 2028 ਤੱਕ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੂਟਯੂਬ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਆਡੀਓ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀਆਂ 'ਪੀਡੀਐਫ' ਫਾਈਲਾਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ 24-ਐਪੀਸੋਡ ਦੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਲੜੀ 'ਸੈਨਤ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਪੈਂਡਿਆਂ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀ ਛਾਪ' ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੌਰਾਨ ਨਿਮਰ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਮਿਲੀ, ਕਿ 'ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ' ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਨੁਵਾਦ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹਨ। ਇਸ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨੂੰ ਅੰਗੀਕਾਰ ਕਰੇ, ਜੋ ਕਿ 'ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ' ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ਾਈ ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਵਿਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰ ਉਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅਸੀਂ 'ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ' ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ 'ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ' ਦੇ ਹੋਰ ਯੋਗਦਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ, ਉਹ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਗੁਰੂ ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਚੱਲ ਰਹੇ ਉੱਦਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਗੁਰੂ ਹਨ - ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ, ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ, ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੱਟ। ਜੇਕਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 'ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ' ਦੇ ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 5894 ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਰੂਪਕ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਪੂਰਨ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ਾਈ ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਵਿਦਿਅਕ ਭੰਡਾਰ ਤਿਆਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਐਪ-ਅਧਾਰਿਤ ਖੋਜ ਇੰਜਣ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਿਸਤਾਰ ਲਈ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਵਾਧੂ ਸਮਰਪਿਤ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ।
'ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ' ਵੀਡੀਓ ਇੱਕ ਸਮਾਨਤਾਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਲਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਗੁਰੂ
ਵਿਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ ਜਨਵਰੀ ੨੦੨੫ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ੨੦੨੮ ਦਰਮਿਆਨ ਪੜਾਅਵਾਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
(ਨੀਲਾ ਬਟਨ - ਵਿੱਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।)
(ਸਲੇਟੀ ਬਟਨ - ਵਿਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।)